Có hàng loạt sự kiện chính trị - xã hội diễn ra ở mấy chục năm cuối của thế kỉ trước đã kéo theo sự chuyển động của mĩ học, lí luận và phê bình văn học trên một phạm vi vô cùng rộng lớn. Một trong những sự kiện ấy là sự tan rã của Liên bang Xô viết, thành trì của phe xã hội chủ nghĩa, vào ngày 26 tháng 12 năm 1991. Trước năm 1991, ở Liên Xô có lí luận Mác xít và lí luận phi Mác xít, lí luận Mác xít chính thống và Mác xít phi chính thống. Các hệ thống lí thuyết phi Mác xít và lí thuyết Mác xít phi chính thốn